Znajomość podziału patogenów, które atakują skórę i paznokcie jest niezwykle ważny dla podologów. Wiedza ta pozwala na trafne dobranie preparatów, a co za tym idzie skuteczniejsze terapie. Jednak nie chodzi o to, by nauczyć się na pamięć ponad 300 obecnie znanych gatunków grzybów, które mogą wywoływać zmiany chorobowe na skórze i płytce paznokci. Ważne jest to, by zrozumieć istotę rzeczy, która wpływa na rozwój zakażenia grzybiczego i czynniki, które wpływają na przyspieszenie terapii podologicznej.
Jestem głęboką zwolenniczką szukania jak najprostszych, a przy tym skutecznych skutecznych metod w nurcie podologii holistycznej. Jeżeli taki styl pracy Ci odpowiada to zapraszam do lektury!
To, co chciałabym Ci przekazać na samym początku to to, że biologia jest wciąż bardzo dynamicznie rozwijającą się dziedziną. Wynika to z postępu wiedzy i możliwości technologicznych, ale i z samej dynamiki otaczającego nas świata. Dużo podróżujemy, mamy inny styl życia i jesteśmy inaczej leczeni niż nawet kilkadziesiąt lat temu. Warto mieć tego świadomość ze względu na to, że te czynniki powodują ciągłe pojawianie się nowych patogenów, kolejnych rozwiązań ale i wyzwań diagnostycznych czy w prowadzonych terapiach. Jednak są pewne obszary, które pozostają niezmienne. To one stanowią filar dla dalszej nauki i rozwoju. Ugruntowanie swojej wiedzy w tym zakresie jest istotne, by zrozumieć cały kontekst problemu osób, którym będziesz pomagać w swoim gabinecie.
Tak samo jest z grzybicą. Aby prowadzić skuteczne terapie przeciwgrzybicze musisz ją zrozumieć. Dzięki temu będziesz wiedzieć jakie preparaty dobierać, jakie zalecenia dawać, jak zapobiegać nawrotom. Poprzez zrozumienie DLACZEGO i PO CO będziesz wiedzieć JAK.
Wtedy nie będzie przypadków podologicznych, z którymi sobie nie poradzisz.
Aby nieco ułatwić sobie i Tobie życie, a przy okazji przedstawić Ci nazewnictwo, które obowiązuje w piśmiennictwie na całym świecie, przygotowałami listę skrótów, które są ważne przy omawianiu grzybic paznokci:
- DLSO (distal and lateral subungual onychomycosis) – dystalna i boczna podpaznokciowa onychomykoza, czyli taka, która zaczyna się od wolnego brzegu lub boku płytki paznokcia i postępuje w kierunku macierzy. To najczęstsze okazy na naszych fotelach..
- PSO (proximal subungual onychomycosis) – proksymalna podpaznokciowa onychomykoza, czyli taka, która pierwotne ognisko zakażenia zaczyna się od wału proksymalnego i poszerza się ku bokom i wolnemu brzegowi,
- TDO (total dystrophic onychomycosis) – całkowita dystroficzna onychomykoza, końcowa faza zakażenia. Zazwyczaj w praktyce spotykamy się z typem wtórnym TDO.
- EO (endonych onychomycosis) – wewnątrzpłytkowa onychomykoza, czyli taka, która rozpoczyna się w środkowej części płytki paznokcia, zazwyczaj jest powierzchowna, ewentualnie w dalszym rozwoju zakażenia penetruje do głębszych warstw płytki
- WSO/WOO (white superficial onychomycosis) – biała powierzchowna grzybica paznokci.
- sp – gatunek
- spp – gatunki (to znaczy, że temat dotyczy wszystkich gatunków danego rodzaju np. Acremonium spp = wszystkie gatunki pleśni z rodzaju Acremonium)
Dobrze znać takie skróty nie tylko do pogłębiania swojej wiedzy, ale i do ułatwiania sobie życia w prowadzeniu dokumentacji zabiegowej – skróty skracają czas jaki potrzebny jest na zrobienie dobrego opisu zmiany, a do tego łatwiej jednym rzutem oka wyciągnąć wszystkie informacje.
Wiemy już jakie typy zmian na płytce potrafią wywołać grzyby, więc teraz przyjrzyjmy się samym patogenom powodującym onychomykozy (onycho- paznokieć, mykoza – zakażenie grzybicze)
Żeby się nie pogubić w nomenklaturze w mykologii używa się systematykę w następującej kolejności: rodzina → rodzaj → gatunek
dermatofit → trichophyton → rubrum
Jeżeli chodzi o rodziny to wyróżniamy trzy grupy:
- dermatofity
- drożdżopodobne
- pleśnie
DERMATOFITY
Stanowią one zróżnicowaną grupę saprofitów, które mają zdolność do degradacji keratyny i odpowiadają za większość zakażeń paznokci i skóry. Dlatego też będą one stanowiły grupę grzybów, o której będę mówiła najczęściej i najwięcej w akcji edukacyjnej “Grzyb czy nie grzyb – oto jest pytanie” oraz w kursie on-line “Grzybica w praktyce podologicznej – skuteczne terapie onychomykozy w ujęciu holistycznym”.
W praktyce najczęściej spotkasz się z gatunkami:
- microsporum (np. canis)
- trichophyton (np. t. rubrum, t. mentagrophytes)
- epidermophyton (np. floccosum)
Ten typ grzybów może spowodować zarówno DLSO (dystalna i boczna grzybica paznokci) jak i PSO (proksymalna grzybica paznokci)
Trichophyton mentagrophytes jest jednym z najczęściej rozpoznawanych patogenów wywołujących białą powierzchowną grzybicę (WSO).
DROŻDŻOPODOBNE
Drożdżycę powodują grzyby Candida. Natularnie bytuje one na naszej skórze i błonach śluzowych biorąc udział w mikrobiomie. Jeżeli więc spotkasz się ze zmianami chorobowymi spowodowanymi drożdżopodobną Candidą należy pamiętać, że będzie to zakażenie oportunistyczne. Zazwyczaj kandydozy dotyczą właśnie błon śluzowych i skóry – np. pojawiają się na wałach paznokciowych czy przestrzeniach międzypalcowych.
Co to dla nas oznacza?
Aby zakażenie się rozwinęło muszą zostać zachwianie mechanizmy obronne i/lub zmienić się czynniki środowiskowe. Warto przyjrzeć się szerzej zdrowiu i stylowi życia danej osoby by w maksymalnie możliwy sposób wyeliminować przyczynę i przywrócić równowagę myko- i mikrobiologiczną skóry. Opowiem o tym w kolejnym artykule o wywiadzie w terapiach przeciwgrzybiczych.
PLEŚNIE
Same pleśnie występują zazwyczaj w środowisku, szczególnie w glebie i dosyć rzadko powodują choroby. Są one bardziej typowe np. dla grzybic płuc. Możesz je jednak spotkać w wynikach zleconych przez Ciebie badań mykologicznych – stanowią one 1-5% grzybic paznokci. Są to najbardziej oporne na terapię grzyby chorobotwórcze paznokci i zazwyczaj “towarzyszą” dermatofitom.
Jakich rodzajów pleśni możesz się spodziewać?
- Acremonium spp.
- Fusarium spp.
te dwa rodzaje pleśni będą dawać najczęściej mleczne zabarwienie.
- Scopularioptis spp. – może dawać czarną barwę do zielonkawej,
Charakterystyczne dla pleśni jest to, że zawsze wnikają od strony dystalnej (wolnego brzegu) do proksymalnej (w kierunku macierzy) – DLSO. Ta wiedza ułatwia wstępne różnicowanie chociażby aspergillus spp. od pseudomonas aeruginosa, które wymagają zupełnie innych procedur terapeutycznych.
I tyle z zakresu podziału grzybów chorobotwórczych, których terapie prowadzimy w gabinetach podologicznych w zupełności wystarczy, by prowadzić skuteczne terapie. Wiedza, że masz do czynienia z dermatofitami, Candidą, pleśniami lub zakażeniami mieszanymi jest już wystarczająca do tego, żeby zaplanować i przeprowadzić fantastyczną terapię przeciwgrzybiczą.
Bardzo możliwe, że czujesz zdziwienie lub niedosyt – tylko tyle?! Doskonale to rozumiem! Też wiele lat tak miałam. Jednak kluczem okazało się to, że zrozumiałam w czym tkwi istota skuteczności terapii.
W akcji edukacyjnej “Grzyb czy nie grzyb – oto jest pytanie” oraz w kursie on-line “Grzybica w praktyce podologicznej – skuteczne terapie onychomykozy w ujęciu holistycznym”, którego przedsprzedaż już bardzo niedługo, ja i inni współautorzy będziemy przeprowadzali Cię przez cały proces zrozumienia grzybic. Pozwoli Ci to na dogłębne zrozumienie mechanizmów, które zachodzą podczas zakażenia grzybiczego jak i wpływie składników aktywnych na poszczególne rodziny grzybów. Całościowe spojrzenie holistyczne ma tu ogromne znaczenie. Zamiast skupiać się na szczegółach, które dla nas podolgów nie są istotne w kontekście skuteczności prowadzonych terapii, spójrzmy szerzej i poszukajmy przyczyn.
Dzięki takiemu podejściu nie będziesz się stresować, że wyszedł na hodowli gatunek, którego nie znasz lub pojawią się nowe produkty i będziesz się zastanawiać czy warto je wprowadzić.
Photo by Michał Parzuchowski on Unsplash